Động mạch vành là hệ thống mạch máu cung cấp máu (oxy) cho cơ tim, nuôi dưỡng tim hoạt động. Nguyên nhân của bệnh động mạch vành khoảng 90% là do sự hình thành các mảng xơ vữa trong lòng mạch vành, từ sự lắng đọng các thành phần cholesterol, tổn thương lớp nội mạc thành mạch, phản ứng viêm mạn tính ngưng tập tiểu cầu, lắng đọng Calci; còn khoảng 10% là do các nguyên nhân khác như: Viêm động mạch vành do tăng axit uric máu, dị dạng mạch vành, chấn thương mạch vành… Trong mùa đông, bệnh động mạch vành có điều kiện phát triển và gây tỉ lệ tử vong cao nên cần được phòng ngừa hiệu quả.

Các nguyên nhân trên gây hẹp lòng mạch vành ít hay nhiều làm trở ngại sự lưu thông máu, gây thiếu oxy nuôi dưỡng cơ tim tạo nên cơn đau thắt ngực của bệnh động mạch vành hoặc gây tắc hoàn toàn lòng mạch như trong nhồi máu cơ tim. Bệnh động mạch vành có thể chẩn đoán bằng sự kết hợp triệu chứng lâm sàng (cơn đau thắt ngực) với đo điện tim cơ bản, điện tim gắng sức, xét nghiệm men tim, chụp mạch vành bằng MSCT hoặc chụp động mạch vành qua da.

Bác sĩ Trịnh Quang Thân, Trưởng khoa Tim mạch Lão khoa và Cán bộ Trung cao, Bệnh viện Đa khoa Quảng Ngãi cho biết: Bệnh động mạch vành có những biểu hiện khác nhau trên từng cá thể, thậm chí trong một ít trường hợp không có triệu chứng gì mà chỉ phát hiện khi đo điện tim cơ bản, điện tim gắng sức hay khi chụp mạch vành, gọi là thiếu máu cơ tim thể không đau thể câm, hay thể im lặng. Đa số các trường hợp bệnh động mạch vành có triệu chứng được biểu hiện bằng cơn đau thắt ngực kiểu vành là đau thắt ở ngực như bị đè nén, bóp nghẹt quả tim, nhói buốt hay tê rát rất khó chịu. Cơn đau bên ngực trái, sau xương ức lan lên cổ, lên cằm, lan ra tay trái có thể đến hai ngón út và áp út trái. Cơn đau vài phút đến chục phút, giảm dần khi nghỉ ngơi hoặc khi dùng thuốc giãn vành. Trường hợp kéo dài trên 30 phút, không giảm khi đã dùng thuốc giãn vành là gợi ý cho nhồi máu cơ tim, cần khẩn cấp đưa người bệnh nhập viện. Ngoài ra, còn có biểu hiện khác như khó thở, buồn nôn, nặng bụng vùng thượng vị có thể nhầm lẫn với bệnh lý dạ dày...

Bác sĩ Trịnh Quang Thân khám cho bệnh nhân bệnh động mạch vành tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ngãi

Bệnh động mạch vành nếu không điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đối với người bệnh, nhồi máu cơ tim cấp có tỉ lệ tử vong rất cao lên đến 20% nếu không can thiệp kịp thời, là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu hiện nay ở các nước phát triển và đang phát triển, sau bệnh ung thư. Với bệnh mạn tính sẽ dẫn đến loạn nhịp tim, nhồi máu phổi, hội chứng Dressler, suy tim do thiếu máu cục bộ tim... làm giảm tuổi thọ và suy giảm sức lao động, ảnh hưởng năng suất làm việc của cá nhân, còn là gánh nặng cho gia đình vì phải tốn chi phí y tế rất lớn để điều trị bệnh.

Bác sĩ Trịnh Quang Thân, Trưởng khoa Tim mạch Lão khoa và Cán bộ Trung cao, Bệnh viện Đa khoa Quảng Ngãi khuyến cáo: Phòng tránh bệnh động mạch vành chúng ta cần thay đổi lối sống là rất quan trọng, tránh lối sống tĩnh tại, hoạt động thể lực phù hợp (thể dục, thể thao nhưng không thi đấu, đi bộ, bơi lội nhưng không lặn sâu... hoạt động ít nhất 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày trong tuần). Giảm căng thẳng, bỏ thuốc lá, cai thuốc bằng kẹo có chứa nicotin. Hạn chế bia rượu, không nên uống quá hai đơn vị cồn/ngày với nam, một đơn vị cồn/ngày đối với nữ và không uống quá 5 ngày/tuần. Một đơn vị cồn tương đương 10g cồn nguyên chất chứa trong dung dịch uống, tức khoảng 3/4 chai/lon bia 330ml (5%) hoặc 1 cốc bia hơi 330 ml hay 1 ly rượu vang 100 ml (13,5%) hoặc 1 chén rượu mạnh 30ml (40%). Ăn nhiều rau và hoa quả, tránh mỡ động vật. Giảm mặn, hạn chế các thức ăn sẵn. Nếu đã bị bệnh mạch vành cần tuân thủ tuyệt đối điều trị, uống thuốc đúng liều, đúng giờ, tái khám đúng hẹn, xét nghiệm định kỳ các yếu tố nguy cơ để điều chỉnh. Bệnh nhân đã đặt stent mạch vành phải dùng thuốc chống ngưng tập tiểu cầu kép (Aspirin+Clopidigrel) ít nhất 6 tháng (đối với loại Stent không phủ thuốc) hoặc 1 năm (đối với loại Stent phủ thuốc) sau đó phải duy trì 1 loại Aspirin hoặc Clopidigrel suốt đời. Điều trị, kiểm soát và đưa về bình thường các yếu tố nguy cơ liên quan như: Điều trị Tăng huyết áp (đưa HA <140/90 mmHg), tăng mỡ máu (đưa LDL xuống < 100mg% bằng Statin, nâng HDL lên trên 35% bằng Fibrat, hạ Triglyceride xuống< 200mg% bằng Fibrat hoặc Niacin). Điều trị béo phì (duy trì BMI bình thường 18,5-22,9 đối với người Châu Á), điều trị đái đường./.

 Minh Hiền