Các ngành, các cấp tại địa phương; đặc biệt là tại cấp cơ sở phải trách nhiệm hơn nữa, sâu sát hơn nữa, tập trung triển khai quyết liệt hơn nữa các giải pháp để chống khai thác IUU; đặc biệt là phải thực hiện được mục tiêu đến cuối năm 2021 chấm dứt được tính trạng tàu cá địa phương vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài, để gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC; việc này không chỉ vừa đảm bảo lợi ích, sinh kế lâu dài của ngư dân mà còn bảo vệ uy tín ngành thủy sản Việt Nam và hình ảnh của nước ta trong quan hệ quốc tế.

Đó là kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại cuộc họp trực tuyến về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu.

Theo thông báo số 245/TB-VPCP ngày 14/9/202 của Văn phòng Chính phủ, vào ngày 7/9/2021, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp trực tuyến về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (được kết nối tới 675 xã, phường, thị trấn; 136 huyện, quận, thị xã và 28 tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương ven biển). Sau khi nghe Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo kết quả triển khai thực hiện và ý kiến biểu thị quyết tâm, đồng hành thực hiện tốt công tác chống khai thác IUU của lãnh đạo các địa phương, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh:

Từ 2017 đến nay, sản phẩm thủy sản khai thác của Việt Nam xuất khẩu sang châu Âu đã bị EC áp dụng cảnh báo “Thẻ vàng”, gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu thủy sản của nước ta, ảnh hưởng đến đời sống của ngư dân, uy tín của ngành thủy sản Việt Nam và hình ảnh quốc gia trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực hội nhập sâu rộng trong khu vực và quốc tế. Từ đó đến nay, Việt Nam cam kết, nỗ lực hành động, quyết tâm chính trị cao để gỡ “Thẻ vàng” và được phía EC ghi nhận, đánh giá cao. Tuy nhiên, trên thực tế còn nổi lên những tồn tại hạn chế như: (1) Tình hình tàu cá vi phạm khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài tiếp tục diễn biến; đây là vấn đề lớn, mang tính chất quyết định; phía EC khẳng định sẽ không gỡ “Thẻ vàng” nếu chưa chấm dứt được tình trạng này. (2) Ngư dân chưa thực hiện nghiêm việc lắp đặt, vận hành thiết bị giám sát hành trình (VMS) theo quy định (3) công tác thực thi pháp luật, xử lý, xử phạt còn chưa nghiêm, chưa thống nhất giữa các địa phương; chế tài xử phạt còn chưa đủ mạnh so với các nước trong khu vực, chưa bảo đảm tính răn đe (4) Công tác kiểm soát tàu ra, vào cảng, lao động trên tàu cá, kiểm soát sản lượng qua cảng để thực hiện đúng quy định về chứng nhận, xác nhận, truy xuất nguồn gốc hải sản khai thác còn chưa chặt chẽ, chưa bảo đảm độ tin cậy. Thủ tướng khẳng định, những tồn tại, hạn chế trên, có nguyên nhân là ý thức chấp hành của một bộ phận ngư dân chưa tốt, cố tình làm trái quy định của pháp luật; nhưng nguyên nhân mấu chốt là công tác quản lý nhà nước cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) chưa được quan tâm đúng mức; một số cán bộ, cơ quan, địa phương còn thiếu tinh thần trách nhiệm trong thi hành công vụ, chưa sâu sát, gương mẫu, chưa đảm bảo được nguyên tắc “Dân biết, dân hiểu, dân tin, dân theo và dân làm”, đặc biệt là trong công tác tuyên truyền, vận động, nêu gương.

Từ những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân nêu trên, Thủ tướng đã chỉ đạo: Các ngành, các cấp tại địa phương; đặc biệt là tại cấp cơ sở phải trách nhiệm hơn nữa, sâu sát hơn nữa, tập trung triển khai quyết liệt hơn nữa các giải pháp để chống khai thác IUU; đặc biệt là phải thực hiện được mục tiêu đến cuối năm 2021 chấm dứt được tính trạng tàu cá địa phương vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài, để gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC; việc này không chỉ vừa đảm bảo lợi ích, sinh kế lâu dài của ngư dân mà còn bảo vệ uy tín ngành thủy sản Việt Nam và hình ảnh của nước ta trong quan hệ quốc tế. Theo đó, Thủ tướng giao nhiệm vụ cụ thể cho Ban Chỉ đạo quốc gia, Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Lao động - Thương binh và xã hội, Bộ Thông tin và Truyền thông; đồng thời yêu cầu ủy ban nhân dân 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển: (1) Tăng cường, đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước về phát triển kinh tế thủy sản bền vững, về IUU đến từng cán bộ, người dân một cách hiệu quả, thường xuyên. (2) Tiếp tục xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ ngư dân tại địa phương thực hiện hoạt động khai thác thủy sản theo đúng quy định, bảo đảm ổn định đời sống, sinh kế của ngư dân bền vững. (3) Ưu tiên bố trí nguồn lực, nhân lực, trang thiết bị phục vụ cho các cơ quan quản lý thủy sản địa phương để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả trong thực thi; đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng cảng cá loại II, loại III, khu neo đậu tránh trú bão; khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào đầu tư, quản lý hạ tầng nghề cá tại địa phương. (4) Khẩn trương hoàn thành việc lắp đặt thiết bị VMS, đánh dấu tàu cá…; kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra vào cảng, lao động trên tàu cá, giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng, đáp ứng nhiệm vụ chống khai thác IUU; thực hiện công tác xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản theo đúng quy định của pháp luật…; kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp cố tình vi phạm khi đi khai thác hải sản trên biển. (5) Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các địa phương có liên quan để siết chặt quản lý đối với tàu cá địa phương hoạt động thường xuyên trên địa bàn ngoài tỉnh, xử lý kịp thời tàu các có hành vi khai thác IUU. Trong tháng 9/2021, triển khai ngay các giải pháp để tăng cường sự thống nhất, đồng bộ giữa các lực lượng thực thi pháp luật thủy sản trên địa bàn trong công tác phòng chống IUU. (6) Những địa phương để xảy ra nhiều vi phạm… phải phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng và các ban, bộ, ngành liên quan triển khai quyết liệt hơn nữa các giải pháp để ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá địa phương vi phạm khai thác IUU ở vùng biển nước ngoài. (7) Tăng cường công tác hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra, giám sát của các cấp ủy đảng, chính quyền đối với tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ được giao. Gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương, nhất là ở cấp xã, phường, thị trấn, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân thiếu tinh thần, trách nhiệm để xảy ra sai phạm hoặc không hoàn thành nhiệm vụ, công việc được giao về chống khai thác IUU. (8) Xác định cấp xã, phường, thị trấn là lực lượng nòng cốt trong việc quản lý giáo dục, tuyên truyền người dân đối với công tác chống khai thác IUU, trong đó yêu cầu cấp ủy, chính quyền xã, phường, thị trấn phải: (i) Chịu trách nhiệm chính, sâu sát, trực tiếp, nắm vững địa bàn quản lý, tuyên truyền, vận động người dân tuân thủ pháp luật, bảo đảm “Dân biết, dân hiểu, dân tin, dân theo và dân làm” (ii) Có kế hoạch theo dõi, quản lý chặt chẽ các đối tượng, nắm chắc đại bàn để phát hiện, ngăn chặn kịp thời các tàu cá đi khai thác hải sản trái phép ở vùng viển nước ngoài.

V.D